Każdy z nas doskonale zna tradycję lanego poniedziałku. Nawet jeśli już jesteśmy w wieku znacznie ograniczającym możliwości śmigania czyli uciekania przed chlustającą wodą, to pamiętamy doskonale obrzędy wielkanocne z czasów dzieciństwa i młodości. Może warto więc sprawdzić, kiedy jest lany poniedziałek w tym roku i przypomnieć sobie oraz swoim bliskim młodzieńcze lata beztroski i zabawy.
Lany poniedziałek zwany inaczej śmigusem dyngusem to poniedziałek przypadający po Wielkiej Niedzieli, czyli po Wielkanocy. W tradycji chrześcijańskiej jest to wspomnienie dnia, gdy niedaleko opustoszałego grobu Chrystusa zgromadziły się tłumy ludzi dyskutujących o tym co się wydarzyło. Obawiający się zamieszek rządzący miastem nakazali rozpędzić tłum przy użyciu wody.
Czy rzeczywiście lany poniedziałek jest pamiątką wydarzeń biblijnych znawcy i badacze przeszłości nie są całkowicie zgodni. Zwyczaj polewania wodą istniał jeszcze przed wprowadzeniem chrześcijaństwa w Polsce oraz na ziemiach innych państw słowiańskich.
Pierwsze wzmianki o tradycjach dyngusowych pochodzą z XIV wieku i są zawarte w kronikach czeskich. Polskie źródła o zwyczajach lania wody są datowane na piętnaste stulecie. Tekst pochodzący z roku 1420 nie był jednak pochwałą tradycji, a raczej miał charakter nagany, ostrzeżenia i pouczenia. Już wówczas zauważono, że polewanie wodą może mieć podtekst grzeszny i może wyrządzać krzywdę drugiemu człowiekowi. We wspomnianym tekście napiętnowano miedzy innymi dręczenie ludzi poprzez napastowanie i ciągnięcie do wody.
Najczęściej polewanie wodą w formie tradycyjnej możemy dzisiaj spotkać na wsi, ale i tam jest to zwyczaj powoli zanikający lub zmieniający swoją formę. Dzisiaj dziewczyn do stawu czy jeziora nikt nie wrzuca – takie czyny są zakazane a złamanie zakazów wiąże się z surowymi karami nakładanymi przez służby porządkowe. Rzucanie z wysokości worków foliowych lub butelek plastikowych wypełnionych wodą też na szczęście odeszło w niepamięć – wiele osób zostało skrzywdzonych przez żartownisiów, którzy nie znając praw fizyki zrzucali wodne bomby w dużej wysokości i w ten sposób nawet odbierali zdrowie a nawet życie przechodzącym pod ich oknami ludziom.
Zwykła ganianie się i oblewanie wodą z wiader też już jest nieczęste. Z reguły wodą polewają się dzieci używając do tego specjalnych zabawek – pistoletów czy innych plastikowych zbiorników na wodę. W wielu środowiskach przyjął się zwyczaj skrapiania bliskich lub znajomych wodą kolońską lub perfumami. Niektórzy uznają to za bardzo elegancki sposób potrzymania tradycji. Nie wszyscy są jednak szczęśliwi, gdy po przyjściu do kogoś w gości zostaną potraktowani perfumami. Co potem zrobić z nielubianym zapachem na sukience? Może perfumy są bardziej eleganckie od drewnianego cebrzyka wypełnionego wodą, ale woda nie cuchnie tak, jak niechciane i nielubiane wody kolońskie.
Lany poniedziałek w wielu domach to poranny wyścig – kto pierwszy wstanie ma szansę zaskoczyć innych i polać ich, gdy jeszcze śpią. To najczęściej bardzo fajne momenty świetnie integrujące członków rodziny, oczywiście pod warunkiem gdy do łóżka nie wlewa się wiadra zimnej wody, a tylko ilość niewielką, symboliczną pięknie nawiązującą do polskiej tradycji.
